Onderwijs, jeugd en zorg

2021 staat net zoals 2020 in het teken van de doorontwikkeling van de jeugdhulp. Niet alleen in Zaanstad stijgen de kosten voor de jeugdhulp, in bijna alle gemeenten is hier sprake van. AEF heeft daarom onderzoek gedaan naar de tekorten en geconcludeerd dat de basis voor het tekort voor de jeugdhulp landelijk € 1,6 tot 1,8 miljard bedraagt.

Als gevolg van dit rapport hebben de onderhandelingen tussen de VNG en het Rijk opgeleverd dat het Rijk in 2021 € 613 miljoen beschikbaar stelt voor de acute problematiek in de jeugdzorg en de financiële druk die dit veroorzaakt. Extra rijksmiddelen zijn nodig om deze tekorten op te vangen. Daarnaast heeft het huidige jeugdhulpstelsel ook inhoudelijk nieuwe impulsen nodig om goed(koper) te kunnen functioneren. Daarover heeft AEF geadviseerd en het Rijk neemt de adviezen nu over.

We blijven met de jeugdhulpaanbieders in gesprek om zorg die snel nodig is te kunnen blijven bieden, en hebben regionaal afgesproken een aanpak te ontwikkelen op de wachtlijsten, en de normbudgetten van een aantal aanbieders die ernstig in de knel kwamen nu los te laten om te voorkomen dat wachtlijsten (verder) oplopen.

We blijven inzetten op activiteiten rondom de kostenbesparende maatregelen, de regionale aanbesteding van de specialistische jeugdhulp, aanpassen van de verordening en beleidsregels jeugd, het opzetten van een stichting voor de jeugdteams en de basis op orde naar aanleiding van het rekenkamerrapport. Het beleidskader Jeugd wordt in Q2 2021 aan de raad voorgelegd. Ook bereiden we de uitvoering van het nieuwe woonplaatsbeginsel voor en worden de jeugdpreventieprojecten bij de GGD herijkt. Tot slot wordt samen gewerkt aan het aanbod van onderwijs en ondersteuning in tijden van corona, onder meer door de organisatie van noodopvang en sport- en cultuuractiviteiten.

Met het onderwijs wordt ook nader uitwerking en uitvoering gegeven aan het nieuwe beleidskader onderwijsachterstandenbeleid. Zo zijn er afspraken gemaakt over extra inzet op locaties met de meeste achterstanden en is gestart met een betere toeleiding van kinderen via de VVE-monitor. De regels in het leerlingenvervoer zijn aangepast om een stijging van kosten terug te dringen en meer zelfstandig vervoer bij ouders te stimuleren en ondersteunen. De nieuwe verordening en beleidsregels voor leerlingenvervoer zijn in maart door de raad vastgesteld. De nieuwe verordening en beleidsregels laten ruimte voor maatwerk. Het risico daarvan is dat de beoogde besparing niet volledig wordt gerealiseerd.

In oktober 2020 is het bestuurlijk overleg tussen de VNG en de minister over het abonnementstarief stukgelopen. Daarmee ontstaat een financieel tekort bovenop de al bestaande taakstelling van € 0,6 miljoen in de Wmo. Om de zorg betaalbaar te houden treffen we maatregelen binnen de kaders van de wet. We herzien de profielen en kaders van meerdere voorzieningen, zoals de inschaling bij huishoudelijke ondersteuning. Het college wil een krachtige beweging in gang zetten richting meer zelfredzaamheid. Daarom onderzoeken we de mogelijkheid van de inzet van activeringscoaches die cliënten stimuleren in hun zelfredzaamheid voordat zij in de Wmo terecht komen. Ook versnellen we de doorontwikkeling van de scootmobielpools en breiden we de pilot individuele begeleiding door de Wijkteams versneld uit. Daarnaast nemen we maatregelen ten aanzien van het aanvullend openbaar vervoer bij de aanbesteding doelgroepenvervoer (afronding 1 april 2022). Besluitvorming hierover volgt bij de wijzigingsverordening Wmo 2022.

Om de beweging van ondersteuning in de tweede lijn naar de eerste en nulde lijn mogelijk te maken, werken we samen met de Sociale Wijkteams verder aan betere, passende ondersteuning, die voor inwoners laagdrempelig toegankelijk is in wijken en buurten. Zo is de pilot voor het zonder indicatie begeleiden van inwoners vanuit het wijkteam uitgebreid naar meerdere wijken, is de crisiskaart opgenomen in het programma van eisen voor de aanbesteding Beschermd Wonen en starten we met de uitvoering van het actieplan voor de doorontwikkeling van mantelzorgondersteuning.

Het regionale samenwerkingsverband Zorg & Veiligheid (‘Allen voor Een’) wordt dit jaar geborgd binnen de organisatie. Met verschillende partijen hebben we in de eerste maanden van 2021 stappen gezet ter verbetering van deze keten. Zo is regionaal afgesproken het beheer van het Zorg- en Veiligheidshuis in 2021 onder te brengen bij de gemeente Zaanstad, biedt de regionale ambulancevoorziening (RAV) sinds januari 2021 passend vervoer voor personen met verward gedrag, en zijn met Parnassia en Zilveren Kruis afspraken gemaakt over de realisatie van passende screeningsruimten voor deze doelgroep. Rondom de taken in het kader van de Wet verplichte GGZ (WvGGZ) zijn ook de afspraken met de GGD Zaanstreek-Waterland verscherpt, gericht op een betere overdracht en het vergroten van de bekendheid van het meldpunt.

Voor de huisvesting van urgentie groepen blijft geschikt woningaanbod en het bevorderen van de doorstroom een belangrijke prioriteit. In maart 2021 kwam ter ondersteuning daarvan een brochure met woningaanbod voor senioren uit. We leggen nu een laatste hand aan een samenwerkingsovereenkomst tussen gemeenten en woningcorporaties. De subsidieregeling voor “doorstroming” is uitgewerkt en gaat per 1 juni 2021 in. De realisatie van de Langdurige Opvang staat gepland voor eind 2021.

Het Zorgkantoor heeft de toestroom van Wlz rechthebbenden niet tijdig kunnen verwerken. Op landelijk niveau (VNG/gemeenten, VWS, ZN Zorgkantoren en CIZ) is afgesproken dat de gemeenten de Wmo/Beschermd beschikkingen van de kandidaat Wlz-gerechtigden verlengen tot 1 januari 2022, zodat de zorg voor deze personen geborgd en gecontinueerd kan worden. Gemeenten worden hiervoor gecompenseerd waardoor er geen meerkosten voor gemeenten zullen zijn.

Vooruitblik begrotingsjaren 2022-2025

Bij de nieuwe regionale contracten van de specialistische jeugdhulp hoort ook een ontwikkelagenda, waar we vanaf 2022 samen met aanbieders uitvoering aan gaan geven. Door de coronacrisis kan het zijn dat de hulpvraag van jeugdigen en ouders wijzigt, waar we op inspelen. De komende jaren ontwikkelen we het preventieve aanbod verder. Tot slot realiseren we de gezamenlijke uitvoeringsagenda ‘Jong zijn in Zaanstad’ naar aanleiding van het nieuwe beleidskader.

Het kabinet heeft medio februari 2021 besloten tot het Nationaal Programma Onderwijs na corona. Met dit besluit komen er middelen naar het onderwijs en naar de gemeenten. Het onderwijs heeft de taak om de achterstanden in kaart te brengen en met plannen te komen om de achterstanden in te lopen. Van de gemeente wordt verwacht dat we hierop aanvullend plannen maken waarmee we vanuit onze rol de komende jaren actief zullen inzetten op het herstel van de onderwijsachterstanden.

Het Rijk heeft een wetsvoorstel in voorbereiding waarbij per 1-1-2023 het zogenaamde woonplaatsbeginsel toegepast gaat worden op Beschermd wonen. Nu is nog sprake van landelijke toegang. We maken een regioplan met daarin regionale afspraken over onder andere de financiering, toegang en regionale voorzieningen.

De contracten voor maatwerkarrangementen Wmo lopen uiterlijk 31 december 2024 af. Vooruitlopend hierop zullen we ons oriënteren op gewenste wijzigingen. Van belang hierbij is ook de eerder aangekondigde wetswijziging resultaatgericht indiceren Wmo, waarvan de inhoud en planning op dit moment onzeker is.

De GR GGD kampt met knelpunten op het gebied van jeugdgezondheidszorg, infectieziekten bestrijding en bedrijfsvoering. Een voorstel voor de benodigde dekking (€ 0,3 miljoen) zal richting de begroting worden uitgewerkt. De structurele knelpunten zijn aanleiding voor een brede toekomstverkenning van de GGD, maar deze zal niet voor de begrotingsbehandeling uitgevoerd zijn.